Ülkemizde uzun yıllardır kullandığımız pasaportlarımızın güvenlik yönünden pek iyi not almadığını hepimiz biliyoruz. Onun için de yıllardır yeni tip pasaportlarımız bir an önce kullanıma sunulsun ve diğer ülkelerin olduğu gibi, bizim de “çipli pasaport”umuz olsun diye bekliyorduk. Bugüne kadar bu amaçla açılan ihalelerden sonuç alınamayıp yeni pasaport basımı işi her defasında bir sonraki bahara kalınca zaman içinde hepimizin ümidi de azalmaya başlamıştı.
Ancak artık işin sonuna gelinmiş gibi görünüyor. Önceleri ülkemizde her ilde ve yurt dışında her büyükelçilik ve başkonsoloslukta verilebilen pasaportlar bundan böyle yalnız bir merkezde düzenlenecek. Aslına bakılırsa, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere, dünyanın pek çok ülkesinde de uygulama bu yönde. Çünkü çok sayıda merkezde pasaport düzenlenmesi bir anlamda pasaportun güvenliğinden taviz vermek anlamına da geliyor. Buna karşılık, kopyalanması neredeyse imkansız, ileri teknolojiler kullanarak pasaport tanzim etmek ise oldukça gelişmiş, sanayi tipi cihazlar kullanmayı gerektiriyor. Bunun için de iyi araştırma yapıp ülke ihtiyaçlarını iyi belirlemek ve kararı da buna göre vermek önem kazanıyor.
Ocak ayı başında, bu yönde bir çalışma yapıp yeni sistemi kurmak üzere ilgili bakanlarımızın talimatıyla, Dışişleri ve İçişleri Bakanlığı görevlilerinden oluşan bir “çalışma grubu” oluşturuldu. Bu gruptaki arkadaşlarımızla birlikte kısa bir süre içerisinde dünyadaki ePasaport uygulamalarını inceledik, bazı ülkeleri ziyaret edip çözüm önerilerini bizzat yerinde gördük. Bu arada, geçen yılların pasaport başvuru sayılarını çıkartıp yeni uygulamaya geçtiğimizde emniyet müdürlüklerimiz ve konsolosluklarımızın önlerinde yığılma olmaması için ne gibi önlemler alınabileceğini de değerlendirdik. Gruptaki görevlilerimiz gece gündüz demeden çok verimli bir çalışma gerçekleştirdiler; bunun sonucunda da 1 Haziran tarihinde yeni pasaportlarımızı elimize alabilecek alt yapımız da kurulmuş oldu.
Önceki ihalelerden farklı olarak yeni ePasaportlarımızın hazırlanma görevi yalnız bir firmaya verilmedi. Projenin genel çerçevesini Dışişleri ve İçişleri Bakanlıkları görevlilerinden oluşturduğumuz çalışma grubu belirledi. Darphane tarafından bir süre önce basımı yapılan çipli pasaportlarımız, bu alanda deneyim kazanmış değişik firmaların baskı cihazları kullanılarak hazırlanacak. Başvuru yazılımları ise tamamen kendi mühendislerimiz tarafından yazıldı. Önceleri en az 15-20 dakika süren pasaport başvuruları yeni yazılım ile birkaç dakika içerisinde alınabilecek. Bu şekilde il, ilçe ve konsolosluklarımızda beklemelere meydan vermeden başvuru verilerini merkezi sisteme kaydetmek mümkün olabilecek. Güvenlikli hatlar üzerinden saniyeler içerisinde pasaport merkezine iletilecek veriler de, Ankara’daki tanzim merkezinde görev yapacak olan Emniyet Genel Müdürlüğümüzün deneyimli elemanları tarafından çipli pasaportlara aktarılmış olacak. Türkiye’deki dağıtım görevini üstlenecek olan PTT, ülkemizin dört bir yanına yeni pasaportları birkaç gün içerisinde teslim edebilecek alt yapıya sahip olduğunu belirtti. Böylece yeni pasaportlarımızı almak için uzun bir zaman beklememize de gerek kalmayacak.
Yeni pasaport uygulamasına geçişte önemli sorunlarla karşılaşmamak için bir dizi ek önlemler de alındı. Öncelikle bir web sitesi hazırlayarak bu sitede ePasaport, çipli pasaport veya biyometrik pasaport olarak değişik adlarla tanımlanan yeni pasaportlarımızla ilgili ayrıntılı bilgileri yurt içi ve yurt dışındaki vatandaşlarımızla paylaşmak istedik. ePasaport web sitesi 3 Mayıs Pazartesi günü kullanıma sunulacak. Bu sayfalar üzerinden, yeni uygulama ile ilgili her türlü bilgiye erişim mümkün olabileceği gibi, İnternet kullanıcıları Online Bilgi Talebi başlığını tıklayarak her türlü sorularını da görevlilere İnternet üzerinden aktarabilecekler.
Bir önemli uygulama da, olası beklemeleri enaza indirebilmek için, yeni pasaport başvurularını randevu sistemi ile karşılamak olacak. Böylece önceden epasaport.gov.tr sayfaları üzerinden ilgili emniyet müdürlüğü veya konsolosluk için randevu alan vatandaşlarımız, belirlenen gün ve saatte başvurduklarında işlemlerini dakikalar içinde tamamlayabilecekler.
ePasaport başvurularını kolaylaştırmak için geliştirdiğimiz bir diğer uygulama da bu amaçla bir Çağrı Merkezi kurulması oldu. ePasaport Çağrı Merkezimiz, Online Randevu Başvuru sistemi ile birlikte 23 Mayıs Salı günü devreye girecek. Yalnız Türkiye’nin değil, dünyanın dört bir yanında yaşayan vatandaşlarımız Çağrı Merkezi’ne yedi gün yirmi dört saat bağlanıp ePasaport ile ilgili sorularını iletebilecekler, ayrıca randevu başvurularını da Çağrı Merkezi görevlileri aracılığıyla yapabilecekler.
Biyometrik pasaportlar daha kullanıma sunulmadan, yeni sistemin kurulma masraflarının vatandaşın sırtına yükleneceği yönünde bazı yayın organlarında haberler yayınlanmaya başlandı. Oysa bu çalışmalar sırasında harçla ilgili yeni bir düzenleme yapılmadı. Yurt içinde ve yurt dışında bugüne kadar pasaport harcı ne kadar ise yeni pasaportların bedeli de o kadar olacak. Dolayısıyla pasaport bedelinin arttırılmasının sözkonusu olmadığını da özellikle belirtmek istiyorum.
ePasaport uygulaması ile ilgili bir önemli notu daha burada kaydetmek yararlı olacak. Her ne kadar 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren yeni pasaportlarımızı almaya başlayacak olsak da, eğer geçerlik süresi henüz gelmediyse önceki pasaportlarımızı yenileriyle hemen değiştirmemiz de gerekmeyecek. Pasaport kullanımı ile düzenlemeleri yapan Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ICAO kararlarına göre, biyometrik olmayan eski pasaportlar 2015 yılı Kasım ayına kadar geçerli kalacak.
Biz diplomatlar hep kırmızı pasaportlarımızla bilinirdik. Şimdi pasaport renkleri de değişiyor. 1 Hazirandan itibaren herkes kırmızı pasaportlu olacak…
—–
Yorumlarda yer alan bazı sorulara cevaplar:
1. Önceden olduğu gibi bundan sonra da dört tip pasaportumuz olacak. Vatandaşlarımızın kullanacağı, Kanunda “umuma mahsus” olarak tanımlanan pasaportlar kırmızı (bordo), özel pasaportlar yeşil, hizmet pasaportları gri, diplomatik pasaportlar ise siyah olacak.
2. Pasaport Kanunu yenilenecek. Bu amaçla başlatılan çalışmalar sonuçlanmak üzere. Yeni kanunun bir kaç ay içerisinde yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yeni Kanun ile pasaport geçerlik sürelerinin 10 yıla çıkarılması öngörülüyor.
3. Pasaport cüzdan bedelinin arttırılmasına yönelik olarak her hangi bir çalışma yapılmıyor.
4. Yeni uygulama ile, geçerlik süresi bulunan pasaportların mutlaka yenileri ile değiştirilmesi gerekmemektedir.
