Yeni pasaportlarımız 1 Haziranda kullanıma sunuldu. e-Pasaportunu teslim ederken Sayın Cumhurbaşkanımız pasaportun teknik özellikleri hakkında umduğumdan çok soru sordu bize. İlk gözüne çarpan değişiklik, önceki pasaportlarımıza göre yeni pasaportların boyutlarının küçüklüğü oldu. “Artık cebe daha kolay sığar, taşıması da kolay olur” dedi. Hemen arkasından da kimlik bilgilerinin bulunduğu sayfanın özelliklerini öğrenmek istedi. Projede görev alan kişiler olarak bizler de yeni pasaportların makinada okunabilirlik özelliğinden, kapak sayfasında saklı çipte yer alan bilgilere erişime kadar tüm ayrıntıları Sayın Cumhurbaşkanımıza anlattık. Ertesi gün de, Bilkent Otel’de düzenlenen tanıtım toplantısında Sayın İçişleri Bakanımız bu bilgileri davetliler ve basın mensupları ile paylaştı. Böylece o günden itibaren yeni pasaportlarımız hayatımızın bir parçası oldu.

Yeni pasaportların kullanıma sunulduğu ilk günlerde proje ekibi olarak çeşitli güçlüklerle karşılaşabileceğimizi öngörmüş ve çıkabilecek sorunlara göre bazı hazırlık çalışmaları yapmıştık. Ama doğrusunu söylemek gerekirse, kamuoyuna çipli pasaport olarak da tanıtılan yeni e-Pasaportlarımızın aslında “çipsiz” olduğunun ileri sürüleceği hiç aklımıza gelmemişti. Ama bu da oldu, bazı gazetelerde ve İnternet sayfalarında, e-Pasaportlarda çip bulunmadığı, “çipli pasaport” haberlerinin bir kandırmaca olduğu yönünde haberler yer aldı. Bizler bürokrat olarak gerçek dışı bilgilerle toplumu yanıltmayı hiç aklımızdan geçirmediğimiz ve hiç kimsenin kötü niyetle böyle haberler yayabileceğini de düşünemeyeceğimiz için bu haberleri gördüğümüzde şaşırdık. Hatta blogumu ziyaret eden bir kişi, e-Pasaport hazırlıkları ile ilgili bir yazıma, “bizi kandırdınız; mesleği büyükelçi olan bir kişi böyle teknik bir çalışmayı yürütürse sonucu da böyle olur” anlamına gelen bir yorum yazınca bu tür asılsız haberlerin nasıl da kısa bir sürede yayılabildiğini ve çok sayıda insanı inandırabildiğini hayretler içinde gördüm.

Kimse kaygılanmasın; e-Pasaportlarımızın tümü çipli. Kabı hangi renkte olursa olsun, pasaportlarımızın tamamının teknik alt yapısı bir birinden farklı değil. Kapağın üzerindeki yonga işareti de zaten uluslararası bir taahhüt anlamına geliyor. Bu pasaportlardan biri her hangi bir ülkeye giriş yaparken sınır makamları tarafından çip okuyucu cihazlara gösterildiğinde, çipin içine kopyalanan kişi ile ilgili veriler ve pasaport sahibinin fotoğrafı hemen ekranda görüntüleniyor. Dolayısıyla bu konuda hiç kimsenin kuşku duymaması gerektiğini özellikle belirtmek isterim. Ama yine de tereddüdü olanlar varsa kendilerine örnek pasaportlarımızdan birini bir çip okuyucusuna göstererek çipin mevcudiyetini kanıtlayabiliriz. Bu da tam olarak tatmin edici olmaz ise, yine örnek pasaportlardan birinin kapağını keserek içindeki çipi parmaklarımızla hissetmemizi sağlayabiliriz diye düşünüyorum.

Çipin mevcudiyeti konusunda bu bilgiyi verdikten sonra, projeye başladığımız günden bu yana geçen zaman içerisindeki bazı gelişmeleri anlatmak, ayrıca bu vesileyle, projenin uygulama aşamasında yaşanan bazı sorunlarla ilgili bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.

Öncelikle sistemin teknik alt yapısının sorunsuz bir şekilde çalıştığını belirtmeliyiz. Başvuru kabul modülü hem yurt dışındaki konsolosluklarımızda, hem de ülkemizdeki emniyet müdürlüklerinde sorunsuz bir şekilde kullanılıyor. Ama bugüne kadar başvuru yapılan yerde hazırlanıp pasaportun aynı gün vatandaşa verilmesi uygulamasının artık geride kaldığını bilmemiz gerekiyor. Hiç bir Avrupa ülkesinde de böyle bir uygulama yok zaten. Diğer pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de haziran başından itibaren, başvuru alındıktan sonra pasaportlar bir tanzim merkezinde hazırlanıyor ve sahiplerine posta ile gönderiliyor. 10 haziran tarihi itibariyle yurt içi ve yurt dışından yaklaşık yirmi bin pasaport başvurusu alındı. Bunların çoğunun basım ve gönderme işlemi tamamlandı. Bir bölümü ise işlem aşamasında. Tanzim Merkezinde 7×24 mesai yapıldığı için pasaportlar uzun süre beklemeden basılıp gönderme işlemine tabi tutuluyorlar.

Ancak özellikle ilk günlerde, başvuru belgelerinin en önemlisi olan fotoğraflarda önemli sorunlar yaşandı. e-Pasaport web sitesinde ve basına yapılan açıklamalarda üzerinde özellikle durulduğu halde, konsolosluklarımıza ve emniyet müdürlüklerine yapılan başvuruların önemli bir bölümünde başvuru formuna iliştirilen fotoğraflar biyometrik özellikte olmadığı için çok sayıda başvuru sistem tarafından işleme alınmadı ve ilgili vatandaşlarımız bu konuda bilgilendirildi. Bu başvuruların yeni fotoğraflar ile değiştirilmesi gerekiyor.

Karşılaşılan bir diğer sorun da randevu yönetimi oldu. Uygulama yeni olduğu için ilk günlerde yığılmaları önlemek amacıyla başvuru sayısını sınırlamanın uygun olacağını düşünmüştük. Bunun için de başvuru merkezlerinin büyüklüklerine göre her birim için günlük başvuru kontenjanı belirlendi ve bu sayılar sisteme girildi. Ancak ilginin çokluğundan dolayı özellikle Türkiye içinden yapılan başvurularda kısa süre içinde bu kontenjanlar doldu ve bu nedenden dolayı bir, iki, hatta üç hafta sonraya randevu verilmeye başlandı. Bu uygulamanın da bazı basın organlarında eleştiri konusu yapıldığını ve konuyla ilgili haberlerin “çipli işkence” türü başlıklarla gazetelerimizde yer aldığını gördük. Oysa randevu vererek yapılan başvurulara ek olarak her başvuru merkezinde acil durumlarda da başvuru kabul ediliyordu. Emniyet Genel Müdürlüğümüzde gerçekleştirdiğimiz bir toplantıda, randevu tarihini bekleyemeyecek durumdaki vatandaşlarımızın hiç bir sınırlama olmaksınız ilgili emniyet müdürlüklerine giderek, randevu uygulamasına paralel olarak, belki biraz beklemek suretiyle, önceden olduğu gibi sıra alarak başvuruda bulunması imkanının da tanınması kararlaştırıldı. Bu uygulama değişikliğini de bu vesileyle ilgilenenlerin bilgisine sunmak isterim.

e-Pasaport başvurularında vatandaşlarımıza hizmet sunan Çağrı Merkezi’nin önemli bir görevi yerine getirdiğini düşünüyoruz. Çağrı Merkezi güçlü ve bilgili kadrosuyla etkin bir şekilde hizmet sunuyor. Ancak buna paralel olarak, e-pasaport başvurusu yapan vatandaşlarımızın, başvuruları ile ilgili işlemin hangi aşamada olduğunu elektronik ortamda izleyebilecekleri bir alt yapının da bir an önce devreye girmesi önem taşıyor. Halihazırda, web üzerinden veya Çağrı Merkezi aracılığıyla randevu alan vatandaşlarımıza randevu tarihlerinden bir gün önce bir SMS gönderilerek hatırlatma yapılıyor. Aslında başvuru sonrasında da, başvurunun tanzim merkezine iletildiği, daha sonra, basıldığı ve postaya verildiği gibi, işlemlerle ilgili ayrı bilgilendirme mesajları gönderilmesi uygulamasını da yakın bir zamanda devreye almayı planlıyoruz. Bununla ilgili web servisleri teknik görevlilerimiz tarafından tamamlanmak üzere; kısa bir süre içerisinde “Online Başvuru İzleme” modülünün bugünkünden daha kapsamlı bir yapıda kullanıma sunulabileceğini söyleyebilirim.

Aslında yıllardır kullandığımız pasaportlar 2015 yılına kadar geçerli olduğu için çipli pasaport için bekleyemeyecek durumda olan vatandaşlarımız konsolosluklarda ve emniyet müdürlüklerinde bu pasaportlarının sürelerini uzatabiliyorlar. Bu nedenle çipli pasaport başvurusu yapmalarına gerek bulunmuyor. Son alınan uygulama kararından sonra, randevu sistemine ek olarak dileyen vatandaşlarımız randevu almadan da bağlı bulundukları emniyet müdürülüklerine başvuruda bulunabilecekler. Dolayısıyla “bekleme çilesi” olarak sunulan bu sorunun da giderileceğini düşünüyoruz. Ancak, bu konuyla ilgili tüm tanıtım programlarında hatırlatıldığı halde, hala pek çok başvuruda biyometrik özellikte olmayan fotoğrafların kullanıldığını görüyoruz. Buradan bu hususu bir kere daha yurt dışındaki ve ülkemizdeki vatandaşlarımızın bilgisine sunmak istiyorum. e-Pasaport başvurusunda bulunmak istiyorsanız, web sitesinde (www.epasaport.gov.tr) açıklandığı şekilde, zemini beyaz, cepheden çekilmiş ve talep edilen boyutta fotoğraf çektirmeyi sakın unutmayın.

e-Pasaportlarımız çipli mi, yoksa çipsiz mi derken sizlere son gelişmeleri aktarmış oldum. Umarım pasaportların çipi konusunda zihinlerimizde artık bir kuşku kalmamıştır. Eğer başvurularda sorun yaşadığınızı düşünüyorsanız, bu sorunların da kısa bir süre içerisinde geride kalacağından emin olabilirsiniz.
.